Na tej wystawie musisz się uśmiechnąć

Dwudziestolecie międzywojenne było w Polsce okresem rozkwitu kultury rozrywkowej. Rewie, kabarety, a w nich Hanka Ordonówna, Zula Pogorzelska, Mira Zimińska, Loda Halama, Eugeniusz Bodo, Adolf Dymsza, Fryderyk Jarosy.

Teksty do programów kabaretowych i rewiowych  pisali Julian Tuwim, Andrzej Włast, Marian Hemar, Antoni Słonimski, Jan Lechoń, Kazimierz Wierzyński. Autorami karykatur i rysunków satyrycznych byli m.in.  Maja Berezowska, Anna Gosławska-Lipińska („Ha-Ga”), Zdzisław Czermański, Eryk Lipiński, Bronisław Linke, Jerzy Zaruba. A wszystko recenzował ostrym piórem Tadeusz Boy-Żeleński.

To ci artyści tworzyli legendę kabaretów i rewii dwudziestolecia międzywojennego.

Na wystawie można to wszystko obejrzeć, przeczytać, a na dodatek obejrzeć filmy, posłuchać muzyki i zobaczyć modne stroje z lat 20. i 30. ubiegłego wieku.

Odwiedzając wystawę dowiemy się nie tylko o tym, co działo się w teatrzykach rewiowych, kabaretach, poznamy ploteczki i żarciki kawiarniane.  Tekściarze i rysownicy  komentowali życie społeczne i obyczajowe oraz wydarzenia polityczne. W kabarecie było miejsce na politykę, skandale obyczajowe, plotki towarzyskie, ale obok pokazywano również  biedę, życie na ulicy, problemy rodzinne.

Trzeba także pamiętać, że okres 1918-39 to w Polsce lata swobodnego rozwoju  prasy (ponad 20 tysięcy tytułów – w Warszawie w roku 1919 było ich 395, a w roku 1928 już 715). Charakterystyczne dla tych lat były  bogactwo poglądów i „żywość dyskusji”. W Warszawie toczyło się kolorowe życie artystyczne i literackie. Po zakończeniu I wojny światowej Paryż,  Berlin i Warszawa zmieniły się w miasta zabawy. Ludzie chcieli się bawić, szaleć  i używać życia. Jak grzyby po deszczu powstawały kabarety, w licznych teatrzykach rewiowych wystawiano lekkie komedia i farsy. Ukazywały się pisma satyryczne, prezentowano szopki polityczne i dowcipne jednodniówki. Świat jakby odmłodniał.

Pokazane na wystawie teksty pochodzą przede wszystkim z kabaretów inteligencko-mieszczańskich. Tego typu teatrzyki były w międzywojennej Polsce najliczniejsze, cieszyły się największą popularnością i miały największy wpływ na kształtowanie gustów odbiorców. Twórcy wystawy wybrali utwory m.in. z programów kabaretu Qui Pro Quo, z repertuarów teatrów Banda, Perskie Oko i Morskie Oko.

Wśród karykatur i rysunków satyrycznych zaprezentowano na wystawie np. karykaturę „Piłsudski-girls” z teki litografii pt. „Marszałek Piłsudski w 13 karykaturach Zdzisława Czermańskiego” i  „Jarmark przedwyborczy” Jerzego Zaruby. Warto zatrzymać się przy nich i pomyśleć o dzisiejszej Polsce. Wszak sztuka z natury rzeczy niesie za sobą ładunek społeczny.

Przygotowano dla odwiedzających wyjątkowo starannie opracowany  katalog, wykorzystując wiele źródeł i materiałów.   Jest to bogate źródło informacji o tych czasach, prawie tematyczna  encyklopedia.

W przestrzeni muzeum przez cały czas trwania wystawy na ekranach multimedialnych emitowane są fragmenty filmów fabularnych z lat 30., m.in. „Każdemu wolno kochać” i „Szpieg w masce” w reżyserii Mieczysława Krawicza oraz „Papa się żeni” Michała Waszyńskiego. Można posłuchać dawnych piosenek – „Panna Mania gra na mandolinie”, „Czy Pani Marta…” lub „Mały gigolo”.

 2018 rok jest dla Muzeum Karykatury rokiem  jubileuszowym, które świętuje 40-lecie działalności. Wystawa „Nie tylko nóżki! Kabarety i rewie dwudziestolecia międzywojennego w Polsce” znakomicie wpisuje się  w ten jubileusz.

Barbara Janiszewska