Na straży europejskiego dziennikarstwa

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego opublikowało w serwisie gov.plszereg materiałów dotyczących ustawy medialnej. Jednym z nich jest ,,Tabela do zgłaszania uwag”. Ministerstwo w ten sposób chce realizować jeden z powodów, dla których EMFA zostało stworzone. Chodzi o to, żeby do kreowania wolnych i demokratycznych mediów były zaangażowane wszystkie osoby współtworzące system medialny. Jak mówi profesor dr Jacek Mikucki wykładowca Wydziału Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii Uniwersytetu Warszawskiego – ,, EMFA powinna zostać wdrożona najpóźniej do 8 sierpnia 2025 roku, dlatego już teraz powinny zostać wprowadzone szkolenia i działania edukacyjne wśród pracowników mediów, a zwłaszcza wśród kadry zarządzającej, bo to oni definiują linię programową funkcjonowania podmiotu medialnego.”.  Swoje uwagi dotyczące owych koncepcji wdrożenia EMFA zamieściły organizacje społeczne w opinii dnia 18 września 2024: Blue Dragon Institute, Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Fundacja Stocznia, Fundacja im. S. Batorego, Sieć Obywatelska Watchdog Polska, Stowarzyszenie Dziennikarzy i Twórców Radia Publicznego, Stowarzyszenie Gazet Lokalnych, Fundacja Media Forum, Prague Civil Society Centre i Towarzystwo Dziennikarskie.

Organizacje medialne piszą, że rozpoczęcie konsultacji organów państwowych z publicznością są właściwą drogą do wprowadzania zmian w mediach. Podkreślają jednak, że istotne będzie, aby ,,rząd przestrzegał uzgodnionych zasad konsultacji publicznych” w oparciu o opinię ekspertów i organizacji pozarządowych. Publiczne debaty miałyby na celu minimalizowanie pojawiających się wątpliwości i obaw w zakresie wprowadzanych zmian – dodają w oświadczeniu organizacje. Ministerstwo nie sprecyzowało jednak w jaki sposób wykorzysta zdobyte uwagi w procesie wprowadzania do życia regulacji EMFA.

Zmiany, o których mowa, mają przede wszystkim chronić źródła dziennikarskie. Jak wynika z treści aktu, Unia Europejska dąży do harmonizacji rynku medialnego poprzez ujednolicenie ochrony źródeł dziennikarskich. Dziennikarze mają nadal pełnić funkcję ,,strażników publicznych”. Dlatego Unia w kolejnych punktach aktu podkreśla, że brak takiej ochrony będzie szkodą dla informowania opinii publicznej. W każdym państwie ma funkcjonować zatem organ, który niezależnie i bezstronnie oceni czy udostępnienie informacji objętych ochroną jest uzasadnione szczególnym interesem społecznym. Punktem spornym w EMFA jest przepis dopuszczający stosowanie oprogramowań szpiegujących, które mogą utrudnić ochronę dziennikarzy i ich źródeł. W Polsce odnotowano        przypadki nadużycia takiego oprogramowania np. Pegasus, które naruszały godność i dobre   imię jednostki. ,,Obecna władza demokratyczna powinna się od tych praktyk zdystansować, ale w pewnym sensie ma związane ręce ogólnymi wytycznymi europejskimi. Powinna zatem monitorować przypadki używania wspomnianego oprogramowania, ograniczając jego zakres do niezbędnego minimum” – mówi Tomasz Miłkowski przewodniczący warszawskiego oddziału Stowarzyszenia Dziennikarzy Rzeczypospolitej Polskiej. EMFA jest nadzieją dla europejskiego i polskiego dziennikarstwa. Założenia są obiecujące, natomiast wszystko będzie zależeć od chęci, zaangażowania i dostosowania się krajów UE do nowych regulacji.

Dawid Buczek

(Dawid Buczek jest studentem drugiego roku Dziennikarstwa i Medioznawstwa na Uniwersytecie Warszawskim.)