Nuda wojny

Ilu z nas dziś zaczęło dzień od sprawdzenia wiadomości z Ukrainy? Czy myśleliśmy dziś o tym, ile pocisków mają żołnierze w okopach gdzieś nad Dnieprem? Czy zastanawialiśmy się nad tym co możemy zrobić – co zrobimy – gdy amunicja im się skończy? Czy z irytacją, czy z uśmiechem pobłażania przyjęliśmy wypowiedź jednego z dowódców ukraińskich, który zapowiedział, że jak skończy się im amunicja to będą walczyć łopatami. Co za bzdura! To bynajmniej nie bohaterstwo, to głupota – desperacja – prowokacja – co w tym przypadku wychodzi na jedno.

Nie, nie zaczynamy dnia od tego by stwierdzić gdzie teraz jest ukraiński front, co powiedział Zełeński, ilu żołnierzy ukraińskich straciło życie, ilu żołnierzy rosyjskich wdarło się do ich kraju. Zaczynamy dzień od sprawdzenia, co głupiego powiedział Jarosław Kaczyński, kogo ośmieszył Szymon Hołownia, przeciwko komu rozpoczął postępowanie Adam Bodnar. Albo i to nie: otwieramy internet po to by obejrzeć kolejne ładne zdjęcie kotka, kolejne śmieszne zdjęcie pieska, kolejną panienkę w mini ładnie grającą na fortepianie. Ta wojna już dawno nam się znudziła, ale ciągle mamy świadomość, że toczy się ona tuż obok nas i gdy zostanie przez Ukrainę przegrana – w okopach możemy znaleźć się my.

I dlatego może tak bardzo irytuje nas obojętność Zachodu na to co dzieje się w Ukrainie, na to że Niemcy skąpią pieniędzy na jej wspieranie, że pomoc dla tego kraju stała się monetą przetargową w amerykańskiej kampanii prezydenckiej, że ktokolwiek bierze na poważnie Trumpa, gdy mówi, że w 24 godziny skończy tę wojnę, gdy zostanie prezydentem. Nie skończy – ale może dzięki takiemu mówieniu zostanie.

Ejże, czy aby nie mierzymy tych spraw różnymi miarkami? Czy fakt, iż na terytorium Włoch, Portugalii, Szwecji czy Ameryki nigdy nie stacjonowały wojska rosyjskie nie ma realnego wpływu na stanowisko jakie wobec tej wojny mają społeczeństwa Zachodu? A my – czy na pewno nie jesteśmy tacy sami jak oni, tylko inaczej o tym myślimy, bo ta wojna się toczy koło nas? Ale czy na pewno myślimy inaczej? Czy jest w nas jeszcze ten entuzjazm, który kazał nam pomagać Ukraińcom w lutym, marcu i kwietniu 2022 roku, kiedy przyjmowaliśmy ich do swoich domów, dzieliliśmy się tym co mamy, aprobowaliśmy fakt, że są koło nas na ulicach, w szkołach, ośrodkach zdrowia?

Nie, entuzjazmu nie ma już dawno, a nawet zaczęło nas to irytować. To przecież nasze pieniądze, więc dlaczego mamy je wydawać nie na nas? Oczywiście traktowaliśmy Ukrainę jako kraj buforowy, wiedzieliśmy że ich rękami bronimy się w wojnie, która lada chwila może być naszą wojną. Ale czy dzisiaj jeszcze tak myślimy? Czy w ogóle dzisiaj jeszcze o tym myślimy? Tak, myślimy – zwłaszcza myślą o tym blokujący drogi rzekomi rolnicy, ogłaszający na transparentach wszem i wobec, że nasza gościnność dla Ukraińców się już skończyła. Piszę oględnie.

Irytuje nas to, że obywatele krajów Zachodu niejednokrotnie nie wiedzący nawet gdzie leży Ukraina nie angażują się po jej stronie jednoznacznie. Ale czy my, gdybyśmy mieszkali gdzie indziej, mieli inną historię i mniej do stracenia – czy nie postępowalibyśmy tak samo? Czy nie postępujemy tak samo? Popatrzcie na wojnę na Bliskim Wschodzie. Co myślelibyśmy, gdyby przed nami stanęła alternatywa: czy mamy za nasze pieniądze pomagać Izraelowi w walce z Arabami, czy też pomagać Arabom w walce z Izraelem? Odłóżmy na chwilę na bok pamięć Holokaustu i niegodziwości arabskich terrorystów związane z kwestiami religijnymi. To nie jest wojna o te sprawy. To wojna dwóch narodów, zmuszonych do życia w jednym państwie, co nie odpowiada żadnemu z nich. Izraelczycy są bardziej technologicznie zaawansowani, a Arabowie ze sztucznie utworzonych enklaw w strefie Gazy i na Zachodnim Brzegu Jordanu bardziej zdeterminowani, by walczyć o swoje prawa. Czy nas to obchodzi? To tak daleko… Ich wojna nigdy nie będzie naszą wojną. Bądźmy wobec tego po prostu neutralni: niech na całym świecie wojna, byle polska wieś spokojna. Wieś francuska, wieś portugalska, wieś teksańska. Wojna gdzieś w i tak przeludnionej Europie, na i tak zabijającym się od pokoleń Bliskim Wschodzie, w Azji, w Afryce, w Ameryce. Thank goodness, jeszcze mamy Australię i Antarktydę…

Dzisiaj już tak się nie da. Świat straszliwie się zmniejszył. Internet, medialna komunikacja, bliskość telewizyjna – wszystko to powoduje, że każda wojna jest wojną tuż za naszym progiem –  ale nie każda obchodzi nas tak samo. Dziś mówimy o wojnie w Ukrainie – bo blisko, i w Izraelu – bo głośno. W tym pierwszym przypadku dla zdecydowanej większości Polaków sprawa jest jasna: wspieramy Ukraińców, a wszystkiego najgorszego słusznie życzymy Rosji. Nie tylko z uwagi na bestialski charakter i oszukańcze przesłanki rosyjskiej agresji – także ze względu na oczywiste zaszłości historyczne i, co tu dużo ukrywać – gremialną wśród Polaków antyrosyjskość. Jeśli chodzi o wojnę na Bliskim Wschodzie – tu już tak jednoznacznie nie jest. Ta wojna też znikła z czołówek medialnych – wystarczył kalendarz, przypominający o rocznicy agresji rosyjskiej na Ukrainę. Oficjalnie (choć nie specjalnie jednoznacznie) Polska w tej wojnie popiera Izrael, bo taka jest polityka sojuszników amerykańskich, choć już w mocno nasyconej arabskimi obywatelami Unii Europejskiej to poparcie jest o wiele mniej widoczne. U nas spierają się dwie może nie tyle racje, ile postawy: delikatnie zalatująca antysemityzmem niechęć do Żydów ma jako przeciwwagę wrogość do muzułmanów, często nazywanych islamistami. Zwłaszcza w kraju, gdzie rządzą katoliści.

Ale kto na co dzień myśli o wojnie w Somalii i sąsiedniej Erytrei, w Bangladeszu, w republikach kaukaskich – gdziekolwiek, w miejscach których nawet nazwy są trudne dla nas do wymówienia, a rozumienie przyczyn konfliktów jest zerowe? Naturalnie, są tacy, którzy konflikty te dobrze znają, choć mieszkają tysiące kilometrów od pól walki. Są to biznesmeni, którzy na wojnie zarabiają, często sprzedając broń obu stronom konfliktu. Handlarze bronią to praktycznie handlarze śmiercią, ale wielu z nich to na co dzień cieszący się szacunkiem i popularnością ludzie, o których prawdziwych zarobkach zwykle dyskretnie milczymy, ba – traktujemy ich jako osoby pożądane w towarzystwie i polityce. Gdy niedawno Elon Musk odwiedzał – niejako za pokutę – muzeum w Auschwitz (gdzie rzucił cenną uwagę, że gdyby w czasach II wojny działały media społecznościowe, do Holocaustu by nie doszło…) – przypomniałem sobie, że jego satelity z serii Starlink, pomagające jakiś czas temu armii ukraińskiej, są ostatnio wykorzystywane przez armię rosyjską. Oczywiście, Musk Rosjanom terminali do Starlinków nie sprzedaje. Rosjanie kupują je od Arabów. Arabowie kupują od Stanów Zjednoczonych, które nota bene są największym na świecie handlarzem broni. Polska na tle innych sprzedawców śmierci jest małym sklepikarzem: w tym biznesie zajmuje zaledwie 19 miejsce. Jeszcze przed wojną w Ukrainie polski eksport broni za czasów pokój miłującego PiS w latach 2018-2022 wzrósł o 168 % w stosunku do poprzedniego pięciolecia. Potem najwięcej eksportowaliśmy, rzecz jasna, do Ukrainy (bo bynajmniej nie pomagamy Ukraińcom wyłącznie z powodów strategicznych i humanitarnych), oraz do… Nepalu i Ekwadoru. Nam z kolei najwięcej broni sprzedają USA, Korea Południowa i… Niemcy. W jednej z krytyk, ujawniających negatywy zakupów ministra Błaszczaka w Korei znalazłem dość przekonywującą uwagę: tysiące czołgów, haubic, samolotów… OK, kupujemy, stać nas, bo na kredyt, którego spłata obciąży inny rząd. A co z garażami i hangarami? Te pojazdy i samoloty będą stały pod chmurką? Może na łące w Baranowie? Kto zarobi na budowie magazynów?

Przyczyny wojen są różne, ale większość z nich jest taka, że przy racjonalnym myśleniu wszystkich dałoby się uniknąć, a – wydawałoby się – o wiele wygodniej i taniej byłoby rozwiązywać konflikty przy stole negocjacyjnym. Ale wojna jest łatwiejsza – do zabicia drugiego człowieka nie trzeba nawet próbować się dogadać w jakimkolwiek języku i wymieniać jakichkolwiek argumentów: ultima ratio w tym przypadku zmienia się od naboju 7,62 mm (kałasznikow) do mającego dwie tony pocisku kindżał lub półtoratonowego tomahawka. Na tym wszystkim – choć są to argumenty jednorazowego użytku – ktoś zarabia, ktoś traci. Ten drugi najczęściej traci życie. To jest dość tanie: Rosjanie otrzymują do podziału ok. 50 tys. rubli (4 tys. zł) za zniszczenie 6-12 osobowej drużyny żołnierzy ukraińskich. Tanio jak barszcz. I jeszcze o cenie życia i przeżycia: za roczną wpłatę 200 dolarów w ramach adopcji na odległość dziecko w Afryce ma na jedzenie, ubranie i szkołę. Rakieta Tomahawk kosztuje milion dolarów. 5000 dzieci. Rakieta Iskander to 3 miliony zielonych. 15 000 dzieci. Czołg Abrams czy pocisk hipersoniczny Kindżał – 10 milionów. 50 000 dzieci.

Bezradne pytanie, krążące po internecie: dlaczego jesteśmy gotowi płacić setki miliardów dolarów na poszukiwanie wody na Marsie, a nie wydajemy ani ułamka tej kwoty na udostępnienie wody spod Sahary, gdzie na głębokości od kilkuset do kilku tysięcy metrów pod terytorium Egiptu, Libii, Sudanu i Czadu znajduje się olbrzymi zbiornik słodkiej wody, nazwany Systemem Wodonośnym Piaskowców Nubijskich, zawierający 150 tys. km3 wody – siedem razy więcej, niż ma jej Bałtyk? Czemu jej się nie próbuje wydobywać? Zapewne dlatego, że się nie opłaca: wiercenie kosztuje, Afrykańczycy są biedni i pokłóceni, a zresztą, niech kupują wodę w butelkach plastikowych, które im sprzedamy. Nas stać za to na łaziki marsjańskie i na budowę studni, która pomoże wydobyć wodę o temperaturze 150o C z głębokości 7 tysięcy metrów, co będzie najgłębszym odwiertem wody na świecie. Dzięki temu uda się ogrzać pewną liczbę budynków w okolicznych miejscowościach, może też ukrop zostanie wykorzystany do produkcji prądu. Kosztuje tyle, że prominentni działacze partii do niedawna rządzącej pękają ze śmiechu – 132 miliony zł. Gdzie to cudo? Na granicy Bańskiej Niżnej i Szaflar na Podhalu.

Ciekawe, czy za parę miliardów złotych, czyli za cenę zbudowanej, a następnie zburzonej elektrowni ostrołęckiej kierujący wierceniami w Szaflarach dr Piotr Długosz, jak już dojedzie do tych siedmiu kilometrów, nie zbudowałby ujęcia wody pod Saharą? Należała by mu się wtedy pamiątkowa piramida, wiele razy większa od tej Cheopsowej. Bo jeśli nie on, to kto? Jeśli opłaca się kopać największą dziurę na świecie dla ogrzania części dwóch gmin, to jak opłacalna byłaby studnia, ratująca życie setek milionów ludzi w Afryce?

Jeśli się za to nie zabierzemy, czeka nas najsmutniejsza wojna ludzkości: pierwsze wojny były o ogień, ostatnia będzie o wodę.

Maciej Pinkwart

7 marca 2024